Jednym z najważniejszych dzieł, jakie powstały w czasach romantyzmu jest dramat “Kordian” autorstwa Juliusza Słowackiego. Autor opisał w nim swoją wizję walki o niepodległość Polski oraz pokazał losy bohatera romantycznego, jakim był Kordian. Zmagania głównej i tytułowej postaci zawierają także w sobie wiele motywów literackich, jakie można wyszczególnić w dramacie Słowackiego.
Spis treści
Motyw bohatera romantycznego
Jednym z najważniejszych motywów jest ten, dotyczący bohatera romantycznego. Słowacki wyposażył postać Kordiana we wszystkie cechy, jakie były łączone z jego konstrukcją, takie jak na przykład nadmierna wrażliwość, przeżycie nieszczęśliwego uczucia, umiłowanie poezji czy indywidualizm. Oprócz tego ma on także cechy bohatera bajronicznego. Jest więc także buntownikiem, ale w swych działaniach czy przekonaniu zaczyna wpadać nawet w skrajny egocentryzm.
Motyw przemiany
Główny bohater zmienia się w trakcie dramatu, dlatego też ważny jest motyw przemiany. Kordian początkowo jest przewrażliwionym, melancholijnym chłopcem, ale nieszczęśliwa miłość i próba samobójcza motywują go do wyruszenia w podróż po Europie. Tam Kordian dowiaduje się, jaka jest prawdziwa natura świata i przez to zaczyna dojrzewać i się zmieniać. Kordian rozwija w sobie wiele cech, które ostatecznie prowadzą go do ukształtowania siebie jako gotowego do działania patrioty, który pragnie walczyć i odzyskać wolność swojej ojczyzny.
Motyw podróży
Z motywem przemiany Kordiana łączy się także motyw podróży, w trakcie której zaczyna on dojrzewać. Bohater odwiedza europejskie kraje, ale jego wyprawa nie tylko polega na przemieszczaniu się między Polską, Anglią i Włochami, ma bowiem także wymiar metafizyczny. Kordian obserwuje świat, a to wpływa na jego zachowanie i poglądy. Ostatecznie kończy swoją podróż na szczycie Mont Blanc, gdzie dopełnia się jego metamorfoza i następnie powraca do swojej ojczyzny, by tam zacząć o nią działać. W czasie podróży Kordian spotyka takie osoby jak dozorca czy Wioletta i te kontakty pokazują mu, że światem rządzi głównie pieniądz.
Motyw walki o wolność
Dramat ma miejsce w czasach, kiedy Polska znajduje się pod zaborami, w związku z tym pojawia się motyw walki o wolność. Słowacki pod tym względem polemizował z Mickiewiczem i jego ideą mesjanizmu. Oprócz tego inspirował się powstaniem listopadowym i starał się dociec, co spowodowało jego klęskę. O wolność Polski pragnie także walczyć Kordian, początkowo szukając w tej sprawie wstawiennictwa papieża, a potem decydując się wziąć udział w spisku wymierzonym w cara. Wolność jest więc dla niego jedną z nadrzędnych wartości w życiu.
Motyw nieszczęśliwej miłości
Jak to często ma miejsce w dziełach epoki romantyzmu, w “Kordianie” także pojawia się motyw nieszczęśliwej miłości. Kordian zakochuje się bowiem w starszej od siebie Laurze i próbuje jej to wyznać, ale jego wybranka traktuje go lekceważąco, nie widząc w nim materiału na partnera dla siebie. Kordian bardzo przeżywa to odrzucenie, co skutkuje o niego próbą samobójczą. Udaje mu się ją przeżyć, ale nieszczęśliwa, odrzucona miłość jest czymś, co już na zawsze definiuje Kordiana i jego życie.
Motyw spisku
Kordian walczy o wolność zniewolonej ojczyzny, w związku z czym pojawia się w dziele motyw spisku. Jest on wymierzony w rosyjskiego cara, koronowanego na króla Polski w trakcie akcji dramatu. Spiskowcy nie potrafią się zgodzić co do tego, czy cara należy zabić, czy raczej konsekwencje tego czynu przerosną wszystkich. Ostatecznie zadania tego podejmuje się Kordian, ale reszta spiskowców umywa od tego ręce, pozostaje on więc sam ze swoją misją. Spisek ostatecznie nie udaje się, Kordian mdleje przed sypialnią cara.
Motyw morderstwa
W związku ze spiskiem pojawia się także motyw morderstwa, którego na carze ma dokonać Kordian. Jednak misja ta zaczyna mu ciążyć na sumieniu, nawet jeśli zabójstwo miałoby zostać dokonane w imię większego dobra. Kordian nie jest w stanie udźwignąć presji stania się mordercą i mdleje, zanim udaje mu się cokolwiek zrobić.
Motyw szatana
W dramacie pojawia się także motyw szatana, który niejednokrotnie wtrąca się do ludzkich spraw. To on stoi za klęską powstania listopadowego oraz ukazuje się Kordianowi w trudnych chwilach.
Motyw poezji
Słowacki w swoim dziele zawarł także motyw poezji. Snuje on refleksje na temat jej natury i roli w społeczeństwie, ale także dostrzega to, że przyczynia się ona do kreowania fałszywej rzeczywistości, na przykład w “Królu Learze”.