Oda „Do Deliusza” została napisana przez rzymskiego poetę Horacego. Rozpoczynając jej interpretację, warto wiedzieć, że tytułowy Deliusz to postać historyczna, żyjąca w starożytnym Rzymie. Deliusz był za życia literatem Oktawiana Augusta, przyjacielem Horacego. Słynął ze zmienności w poglądach politycznych, które dostosowywał do panującej w danej chwili sytuacji.
Spis treści
Do Deliusza – analiza utworu i środki stylistyczne
Utwór „Do Deliusza” charakteryzuje harmonia i rytmiczność, typowe dla budowy pieśni. Złożony jest z siedmiu regularnych, czterowersowych strof, wersy mają tyle samo sylab. W ostatnim wersie pierwszej strofy, podmiot liryczny stosuje apostrofę, bezpośrednio zwracając się do Deliusza. Jednak później posługuje się też trzecią osobą liczby mnogiej „nam.”
Utwór wzbogacają liczne metafory nawiązujące do mitologii, wspomniano między innymi o „czarnej nici trzech Parek”. Parki (Mojry) to inaczej bóstwa przeznaczenia, mogące przeciąć nić życia. Dalej podmiot liryczny wspomina, iż nieważne, czy człowiek pochodzi z wielkiego rodu, czy jest nędzarzem – tak samo spojrzy na niego „bezlitosny Orkus”. Orkus to mitologiczny demon śmierci. Zatem można stwierdzić, że dla podmiotu nieważne, z jakiej sfery materialnej człowiek się wywodzi, dla śmierci wszyscy jesteśmy równi. Znajdujemy też wspomnienie o wyroku na wieczne wygnanie i miejscu w barce. Barka ta jest metaforą łodzi Charona – przewoźnika do świata umarłych, po rzece Styks.
Utwór pełen jest epitetów, takich jak „ wieczne wygnanie”, „ sosna ogromna”, „ wijący się potok”, „grunty nabyte” . Ubarwiają one cały utwór, tak jak liczne opisy i porównania do przyrody, dzięki którym możemy sobie niemal zwizualizować obraz, jaki mógł mieć przed oczami podmiot literacki. Nastrój utworu jest melancholijny, skłania do refleksji. Podmiot liryczny zadaje retoryczne pytanie, dotyczące tego, dlaczego drzewa splatają swe liście.
Do Deliusza – interpretacja
Stoicyzm
W pierwszej zwrotce dowiadujemy się, że Deliusz zostaje skazany na śmierć, jednak według wskazówek podmiotu literackiego ma on zostać spokojny w obliczu utraty życia. Czytamy o opanowaniu w godzinie klęski, a także niepoddaniu się szałowi radości, co jest typowym stwierdzeniem w filozofii stoików. Chociaż słowa te skierowane są do konkretnego człowieka, to dotyczą wszystkich nas, ponieważ śmierć nie ominie nikogo. Deliusz staje się tu jednym z nas, postacią przyziemną, ludzką. Wydaje się jakby podmiot liryczny chciał przygotować Deliusza na śmierć, wpajając mu filozofie stoicyzmu – obojętność na przeżycia.
Epikureizm
Deliuszowi zostaje przykazane, aby bez względu na okoliczności, czy w smutku, czy kontemplacji, czy też radości, zawsze wykorzystywał chwile, która jest ulotna i przemija. Przemijalność zostaje pięknie zobrazowana, dzięki opisom przyrody. Rzeki kiedyś zmienią swój bieg, a drzewa mogą uschnąć. Należy zatem chwytać dzień, korzystać z pachnących olejków, kwiatów. Taka myśl przyświeca z kolei epikureizmowi – filozofii cieszenia się z każdego dnia, każdej namniejszej rzeczy. Sztandarowe hasło epikurejczyków to „Carpe Diem” – chwytaj dzień. Epikurejczycy przyjmują także, że aby być szczęśliwym należy łączyć w swoim życiu harmonię , spokój oraz korzystać z chwili teraźniejszej. Mimo wszystko do dóbr nie należy się zbytnio przywiązywać, choć złoto i wille są piękne, to z czasem marnieją.
Danse Macabre
Temat równości wobec śmierci, niezależnie od pochodzenia, czy majątku, spotykamy także w późniejszej epoce – średniowieczu. Motyw danse macabre ( tańca śmierci) to wizja śmierci trzymającej za ręce ludzi różnych klas, o różnym statusie majątkowym, która prowadzi ich wszystkich tak samo.
Połączenie filozofii
Ostatnia zwrotka to przypomnienie o nieprzewidywalności losu. Śmierć przyjdzie po każdego i nie jesteśmy w stanie jej przewidzieć. „Los na każdego z podziemnej urny, wypadnie prędzej czy później”. W ostatniej zwrotce można odnieść wrażenie, że podmiot liryczny wręcz utożsamia się z Deliuszem. Odnosi się, nie do jednego bohatera, ale do nas, jako całej ludzkości, do naszej przemijalności. Tym sposobem skłania do refleksji. Mimo, że śmierć jest tragicznym doświadczeniem, to podmiot skłania do zachowania stoickiego spokoju, wręcz jakby pogodzenia się z nieuchronnością losu.
W związku z powyższym, nie trudno dostrzec iż utwór Horacego „ Do Deliusza ” łączy w sobie dwie filozofie: stoicyzm oraz epikureizm. Jedna mówi o spokoju, opanowaniu, przyjęciu tego co zsyła nam los, bez okazywania zbytecznej egzaltacji. Drugi zaś nawołuje do czerpania z małych rzeczy, z każdego dnia życia, przypomina o przemijalności. Na pierwszy rzut oka, filozofie te mogą wydawać się zupełnie przeciwne. Wbrew pozorom pięknie się uzupełniają. Tworzą całość. Czerp radość z życia, ale pamiętaj o kruchości i nie okazuj zbyt wielkiej ekscytacji. Stoicki spokój jest słuszną postawą wobec własnego przemijania.
Podsumowanie
Niesamowite, jak zawarte w dziele przesłania, znajdują odzwierciedlenie w życiu codziennym. Możliwe, że dużo lepsze okazałoby się nasze życie, gdybyśmy tylko kierowali się zasadą Carpe Diem, a na co dzień przyjmowali wszystkie niepowodzenia ze stoickim spokojem. Żyjmy i pogódźmy się z przemijalnością. Horacy chociaż tworzył przed naszą erą, zawarł w swych utworach przesłania i filozofie, z których do teraz możemy czerpać mądrość.