„Madame” była debiutem Libery. Zawarł on w niej wiele motywów literackich.
Spis treści
Motyw kobiety
Jednym z najważniejszych motywów w powieści Libery jest kobieta, czyli tytułowa Madame. Jest ona nauczycielką francuskiego, w której zakochuje się dużo młodszy od niej narrator. Madame jest piękną, tajemniczą kobietą, która w oczach ucznia uosabia wszystkie zalety odległego Zachodu.
Kobieta wyróżnia się w szarej, polskiej rzeczywistości praktycznie wszystkim – swoją urodą, obyciem, ubiorem, nawet zapachem – korzystała ona z francuskich perfum i codziennie ubierała inną garsonkę. W sposób naturalny przyciąga ona uwagę młodego chłopca, ponieważ jest zupełnie inna od wszystkiego, co zna on ze swojego codziennego życia. Nawet imię kobiety jest znaczące i ważne – Wiktoria – bo tak nazywa się nauczycielka – oznacza wszak zwycięstwo. Przez narratora Madame nazywa jest jeszcze „Królową Śniegu”, co obrazuje jej dystans i chłód emocjonalny, jaki okazuje ona światu. Celem Madame jest opuszczenie Polski i wyjazd do Francji, co ostatecznie udaje jej się zrealizować. Madame w powieści Libery zdaje się być uosobieniem figury femme fatale – mężczyźni ulegają jej urokowi, ale to ona ma tutaj kontrolę.
Motyw szkoły
Szkoła w powieści Libery jest odbiciem władzy oraz czasów, w których przyszło żyć bohaterowi. Szkoła staje się trybikiem propagandy, służącym tylko do wtłaczania uczniom odpowiednich poglądów i kształtowaniu ich w taki sposób, by stali się przykładnymi obywatelami państwa autorytarnego. Nie ma w takiej szkole miejsca na poznawanie świata, rozwijanie swoich pasji czy zainteresowań – uczniowie są formowani tak, by pasowali do jednego, słusznego schematu. Szkoła staje się więc narzędziem opresji wobec młodych ludzi oraz stosowania wobec nich przymusu. Placówka ukazana jest z perspektywy osoby, która doświadcza tego wszystkiego na co dzień, narratorem jest bowiem maturzysta.
Motyw reżimu
Wydarzenia powieści „Madame” rozgrywają się na tle Polski lat sześćdziesiątych, czyli PRL-u. Dlatego pojawia się w dziele motyw reżimu, jakim były władze poprzedniego ustroju. Polska znalazła się pod wpływem władz autorytarnych po II wojnie światowej i trwało to aż do końca lat osiemdziesiątych. Narrator opisuje te dzieje z perspektywy czasu, żyją one w jego wspomnieniach, dlatego myśli o nich już z pewnym sentymentem. Nie zmienia to faktu, że opisywana przez niego rzeczywistość jest szara, beznadziejna i przytłaczająca, a reżimowa władza nie pozwala obywatelom na głębszy, swobodny oddech.
Władze zestawiane były z tęsknotą za wolnym Zachodem i wszystkim, co on sobą reprezentował. Autorytaryzm w Polsce jest jednak wspomniany w powieści po latach przez dorosłego już pisarza, stąd też zapewne pewien sentyment w stosunku do tych czasów – łączą się one bowiem ze wspomnieniami młodości, dlatego mimo swojej beznadziejności zabarwione zostały nutą nostalgii oraz tęsknoty.