Wisława Szymborska to wybitna postać polskiej literatury. Laureatka Nagrody Nobla, członkini Związku Literatów Polskich, redaktorka, poetka, a przede wszystkim kobieta, która za pomocą języka przystępnego, potocznego, codziennego potrafiła sięgać po tematy związane z życiem każdego człowieka, jego rolą społeczną, przemijaniem, sensem życia, ludzką naturą. W 1976 roku napisała wiersz „Portret kobiecy”, który jest doskonałym przykładem jej charakterystycznej twórczości i stylu pisania.
Spis treści
Portret kobiecy – analiza i środki stylistyczne
Wiersz „Portret kobiecy” Wisławy Szymborskiej ma budowę stychiczną, to znaczy, że nie zastosowano w nim podziału na strofy, jest ciągły. Składa się z dwudziestu wersów. Nie ma w nim rymów.
Podmiot liryczny nie zdradza swojej obecności, zatem mamy do czynienia z przykładem liryki pośredniej. Wydaje się być jednak doskonałym obserwatorem, który bardzo dokładnie przedstawia skomplikowaną kobiecą naturę. Może być nawet jedną z nich.
W całym utworze zastosowano liczne antytezy, czyli zestawienia elementów przeciwstawnych, np.: „Zmieniać się, żeby tylko nic się nie zmieniło”, „To łatwe, niemożliwe, trudne, warte próby”. Pozwalają one zrozumieć złożoną kobiecą naturę, pełną kontrastów i sprzeczności.
Pojawiają się tu również epitety, np.: „pisma kobiece”, „złamanym skrzydłem”, metafory, np.: „Nie ma głowy na karku, to będzie ją miała”, porównanie : „Śpi z nim jak pierwsza z brzegu, jedyna na świecie”, a także wyliczenia, np.: „tasak do mięsa, kompres i kieliszek czystej”, „Na dobre, na niedobre i na litość boską”.
Portret kobiecy – interpretacja utworu
Złożoność kobiecej natury
Wiersz „Portret kobiecy” przedstawia dokładnie na czym polega kobiecość – bycie skomplikowaną, trudną do rozszyfrowania istotą. Już pierwszy wers i formuje o tym, że kobiety lubią mieć wybór. Nie chcą być ograniczone, uciśnione, uniezależnione. Lubią zmieniać siebie, swój wygląd, zainteresowania, otoczenie, ale w taki sposób, aby ich przyzwyczajenia, rytuały zostały niezmienione. W zależności od nastroju i chwili zmienia się ich wyraz twarzy, spojrzenie.
Kobieta może być kochanką i partnerką do przelotnego romansu lub ukochaną na całe życie, ale to ona o tym decyduje i to ona stawia sobie granice oraz warunki. Może być matką jednego dziecka, kilku, a może nie zdecydować się na macierzyństwo i spełniać się na innych życiowych płaszczyznach. Chociaż z pozoru jest płcią słabą, naiwną i wydawać by się mogło bardziej infantylną, to poradzi sobie z każdym rzuconym jej pod nogi wyzwaniem. Może czytać literaturę naukową, psychologiczną, filozoficzną, ale także popularne romansidła i kobiece magazyny.
W utworze Szymborskiej kobieta ma wybór, wolną wolę, siłę i możliwości o których nie mówi się zbyt często. Może być prawdziwie zakochana, dać się zdobywać lub gonić za mężczyzną, ale to od niej zależy, którą ścieżkę obierze.
Obraz kobiety współczesnej
Niegdyś rola kobiety ograniczała się jedynie do matki, żony, gospodyni. Kobiety nie spełniały się zawodowo, nie mogły studiować. Bycie „starą panną”, kobieta bezdzietną, kochliwą, było postrzegane jako skandal. W utworze Wisławy Szymborskiej widzimy obraz kobiety współczesnej, która może nie wiedzieć do czego służy śrubokręt, ale może też być wspaniałym konstruktorem, architektem, inżynierem. Jej kobiecość nie zależy od trybu życia oraz obranej roli życiowej.
Kobieta współczesna ma prawo do posiadania własnych pieniędzy, picia alkoholu, tak jak mężczyźni, bycia delikatną ale także silną i władczą. Może być zmęczona, ale dzięki swojej wewnętrznej sile, nie skarży się, nie prosi o wsparcie, dopóki może i ma wystarczająco dużo energii – dźwiga swoje problemy, obowiązki i trudy na własnych barkach. Być może ukrywa zmęczenie, aby nie pokazać swojej słabości przed innymi kobietami, mężczyzną, dziećmi. Nie chce nikogo martwić. Kobieta w utworze „Portret kobiecy” ma prawo podróżować i nie musi wiązać się z jednym mężczyzną na całe życie.
Podsumowanie
Wiersz „Portret kobiecy” Wisławy Szymborskiej to nie tylko obraz skomplikowanej kobiecej natury, który jest pełen sprzeczności, kontrastu i emocjonalności. To przede wszystkim wizja współczesnej kobiecości, wolnej od stereotypów i narzuconych ról życiowych, które dla jednych są spełnieniem marzeń, a dla innych urzeczywistnieniem koszmarów. Każdy człowiek niezależnie od płci, ma prawo do samorealizacji, edukacji, posiadania własnych pieniędzy oraz wolnego wyboru odnośnie zakładania rodziny, czy stałości w związku. Mimo wszystko, kobiety wciąż ukrywają swoje problemy i zmartwienia. Po części są zmuszone do udowadniania swojej siły i niezależności, która przez wieki była im odbierana. Wiersz Wisławy Szymborskiej przełamuje tematy od wieków zamiatane pod dywan, a niezwykle ważne.