Biblijna „Przypowieść o siewcy” opowiada o rolniku, który wyszedł w pole i zaczął siać. Ta prosta scena jest punktem wyjścia do rozważań na temat ludzkich postaw wobec Słowa Bożego. Tylko niektórzy słuchacze będą w stanie wyciągnąć wnioski z nauk Chrystusa i dochować im wierności w codziennym życiu.
Spis treści
Geneza
Przypowieść, która jest nazywana również parabolą, to gatunek należący do epiki, zapisywany w formie wierszowanej lub prozaicznej. Jest zaliczana do literatury moralistyczno-dydaktycznej. Fabuła przypowieści jest maksymalnie uproszczona, a bohaterowie nie posiadają złożonej, bogatej osobowości. Przedstawione w utworze wydarzenia są tylko punktem wyjścia do przedstawienia uniwersalnych prawd na temat moralności, filozofii lub religii. Przypowieść może być odczytywana na poziomie dosłownym oraz symbolicznym i alegorycznym. Gatunek posiada pochodzenie biblijne, chociaż przypowieści pojawiają się także w literaturze religijnej Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Służą też, jako przykłady podczas homilii oraz wchodzą w skład utworów literatury parenetycznej, mającej propagować konkretne wzorce postępowania.
Wiele przypowieści pojawia się w Nowym Testamencie. Chrystus wykorzystywał proste opowieści, osadzone w realiach współczesnych dla jego słuchaczy, aby wyjaśnić skomplikowane prawdy wiary i zasady, panujące w Królestwie Niebieskim. Po wygłoszeniu przypowieści, Jezus zazwyczaj tłumaczył uczniom jej sens. W Biblii pojawia się jednoznaczny podział na postawy dobre, nagradzane oraz złe, za które czeka kara. „Przypowieść o siewcy” podobno została wygłoszona podczas wędrówki Jezusa w towarzystwie dwunastu apostołów i kobiety, które zostały wyzwolone z mocy złych duchów. W czasie tej wyprawy Chrystus udzielał nauk nad brzegiem jeziora.
Przypowieść o siewcy – analiza utworu
Utwór znalazł się w Ewangelii św. Marka, w rozdziale czwartym, obejmując wersety od pierwszego do dziewiątego. Jej wyjaśnienie pojawia się w wersetach od trzynastego do dwudziestego. Przypowieść powtarza się w Ewangelii św. Mateusza, w rozdziale trzynastym, w wersetach od trzeciego do ósmego, a także w Ewangelii św. Łukasza, w rozdziale ósmym, w wersetach od czwartego do ósmego. Narratorem, jak w pozostałych biblijnych przypowieściach, jest sam Chrystus. W przypowieści pojawia się tylko jeden bohater, obecny w tytule, siewca, który sieje ziarno, padające na różne podłoża. Utwór jest napisany prostym językiem, który miał być zrozumiały dla wszystkich uczniów Jezusa. Pojawiają się środki stylistyczne, charakterystyczne dla Biblii. Obecne są inwersje, tradycyjny szyk zdania ulega zmianie („niewiele miały ziemi”, „a ciernie wybujały i zagłuszyły je”, „padły na ziemię żyzną i plon wydały”). W tekście można znaleźć również archaizmy („owego dnia”, „wnet powschodziły”, „niechaj słucha”). Pojawiają się epitety („tłumy tak wielkie”, „miejsca skaliste”, „ziemię żyzną”). Utwór kończy wykrzyknienie, które pełni również funkcję podsumowania refleksji, płynącej z przypowieści („Kto ma uszy, niechaj słucha!”).
Przypowieść o siewcy – interpretacja
Przedstawiona w przypowieści sytuacja jest bardzo prosta. Siewca wychodzi na pole i zaczyna siać. Rzucane przez niego ziarno ląduje na różnych podłożach. Część ziarna pada na drogę, a tam natychmiast pojawiają się ptaki i wydziobują je z ziemi. Niektóre ziarna znajdują się na skałach, gdzie bardzo szybko wschodzą, ponieważ gleba jest płytka. Wystarczy jednak silne słońce, aby zboże uschło, ponieważ w tak małej ilości ziemi nie zdołało wypuścić korzeni zapewniających dostęp do wody. Część ziarna znalazła się wśród cierni. Chwasty, które mają mniejsze wymagania, aby rosnąć, stały się zbyt wysokie i nie pozwoliły wykiełkować zbożom, zabierając im wodę i światło. Praca siewcy mogłaby się wydawać bezsensowna, traci wiele ziarna, z którego nigdy nie otrzyma zboża. W końcu jednak udaje mu się posiać zboże na żyznej glebie, która dała mu obfite plony, sto razy przewyższające ilość ziarna.
Tytułowy siewca to w rzeczywistości Bóg, a posiewane przez niego ziarno to Słowo Boże. Ziarno boskich nauk jest rozsiewane wśród ludzi, którzy mają do niego różne podejście. Rodzaje gruntu, na które pada ziarno, symbolizują różne postawy człowieka wobec Słowa Bożego. Droga przypomina ludzi, którzy słyszą boskie nauki, ale nigdy nie będą się do nich stosować. Nie rozumieją oni Słowa Bożego i łatwo ulegają szatańskim pokusom. Diabeł nie pozwala naukom Chrystusa zakiełkować w ich sercach. Inną postawę wykazują słuchacze, których symbolizuje skała. Podchodzą oni entuzjastycznie do Słowa Bożego, mają dobre chęci, ale brakuje im cierpliwości i wytrwałości. Akceptują nauki Boga tylko, gdy są one dla nich wygodne. Gdy los zaczyna ich doświadczać, odwracają się od Chrystusa. Słowo Boże nie ma szansy zakorzenić się w ich sercu, ponieważ nie dają mu na to czasu, oczekują nagrody już w życiu doczesnym, a nie w Królestwie Niebieskim.
Ciernie są metaforą pokus i rozkoszy, którym oddaje się wielu ludzi. Są to osoby, które słuchają Słowa Bożego i są w stanie je zrozumieć. Możliwe, że chciałyby żyć w zgodzie z Bogiem, ale mają słabą wolę. Przywiązują zbyt dużą wagę do spraw doczesnych, skupiają się na ziemskich przyjemnościach, które oddalają je od Boga. Poszukiwanie łatwego życia, wypełnionego rozrywką i dobrami materialnymi nie pozwala takim osobom naprawdę przyjąć nauk Chrystusa. Czasem Słowo Boże trafia jednak na podatny grunt i może wydawać plony. Istnieją ludzie, którzy przypominają żyzną glebę, gotową na przyjęcie ziarna. Są to prawdziwi, szczerzy chrześcijanie, którzy nie tylko słyszą Słowo Boże, ale też przyjmują je i żyją z nim w zgodzie. Przypowieść jest metaforycznym przedstawieniem ziemskiej działalności Chrystusa. Syn Boży spotykał się nie tylko z oddaniem i podziwem, ale też obojętnością, a nawet wrogością. Utwór porusza także temat wiary w Boga. Każdy człowiek, który usłyszał o stwórcy, odpowiada za to w jaki sposób to wykorzysta. Jeżeli będzie pielęgnował swoją wiarę i żył w zgodzie z jej zasadami – po śmierci doczeka się zbawienia. Człowiek, który porzuci wierność Bogu i skupi się na sprawach doczesnych – zostanie ukarany.